OTVORENI UNIVERZITET APEIRON TRAVNIK FAKULTET POSLOVNE EKONOMIJE U TRAVNIKU

TAMPAI
SEMINARSKI RAD

PREDMET: POSLOVNA INFORMATIKA PROFESOR:Prof. Dr. Branko Latinovi ASISTENTI: Mr. Sc. Hadib Salki Emir abi STUDENT: Lejla Cimiroti

INDEX BR.:0157-09/VFBO TRAVNIK, april 2010. godine

SADRAJ

Stranica

1. UVOD

..............................................................................................................................2

2. HISTORIJSKI RAZVOJ TAMPAA : OD XEROX-A DO MW-100...........................3 3. TAMPAI I NJEGOVE OSNOVNE KARAKTERISTIKE..........................................5 3.1.1. 3.1.2. 3.1.3. 3.1.4. 3.1.5.
Brzina tampaa..................................................................................................6 Veliina

ispisa.....................................................................................................6 Kvaliteta

ispisa....................................................................................................6 Memorija u

tampau..........................................................................................6 Boja

ispisa...........................................................................................................7

4. VRSTE TAMPAA..........................................................................................................7 4.1.1. 4.1.2.

tampai sa udarom (Matrini tampai)............................................................7 tampai bez

udara ...........................................................................................9

4.1.2.1. 4.1.2.2. 4.1.3.

Inkjet

tampai......................................................................................9 Laserski

tampai..................................................................................10 Vienamjenski

tampai....................................................................................11

4.1.3.1. 4.1.3.2.

Photosmart

vienamjenski

tampai ....................................................12 Uredski vienamjenski

tampai...........................................................12

4.1.3.3. Laserski
tampai..........................................................12

vienamjenski

4.1.4.
.....13

Ploteri...........................................................................................................

4.1.4.1. 4.1.4.2.

Dye

pigmentirani ...............................................................................14 Solventni

tampai................................................................................14

5. ODABIR TAMPAA KAKO ODABRATI ODGOVARAJUI TAMPA.........15 6. ZAKLJUAK...................................................................................................................19 7. LITERATURA..................................................................................................................20

1.UVOD

Potreba da se odreene informacije iz raunara prenesu na papir dovela je do izrade posebnih ureaja za ispis teksta i/ili slike na papir. Takve posebne ureaje koji ispisuju eljene podatke na papir nazivamo tampaima (engl. Printer). tampa je jedan od najee koritenih izlaznih jedinica na raunaru, ija je osnovna funkcija da na neki materijal poput papira, pravi fiziku kopiju nekog teksta i/ili slike, koja se u elektronskoj formi nalazi na raunaru. Prvi mehaniki tampa na svijetu proizveden je davne 1938. godine pod nazivom Xerox. Ovi tampai su radili kao pisae maine koje su imale glavu za tampanje sainjenu od matrica igala, koja se pomjerala naprijed-nazad uz osovinu dok se papir previjao ispod nje. Iglice su udarale u papir kroz ribon, ostavljajui znakove na papiru. Nakon Xerox-a dolazi do razvoja novih tehnologija za ispis na papir, to dovodi do razvoja naprednijih tampaa.Danas tampae najee dijelimo na tampae sa udarom i bez udara. tampai sa udarom su matrini tampai, a tampai bez udara su laserski i ink-jet tampai. Inkjet tampai se najee koriste za kunu upotrebu. Kod ovih tampaa glava za tampanje je od mikroskopskih rupa, kod kojih mali zagrijavajui elementi okruuju rupe. Laserski tampai koji su tek u posljednjih nekoliko godina postali pristupani za kune korisnike, rade na principu projekcije kopije na sjajni, statino-naelektrisani cilindrini bubanj koristei laserski snop. Osnovne karakteristike tampaa su: brzina ispisa, veliina ispisa, kvaliteta ispisa, memorija u tampau i boja ispisa (crno-bijeli tampa i/ili tampa u boji), pri emu se tehnologija, kvaliteta i brzina ispisa bitno razlikuju od ureaja do ureaja. Velika ponuda razliitih modela tampaa na tritu za potencijalnog kupca, moe predstavljati velik problem pri odabiru, stoga emo u ovom radu pokuati odgovoriti na pitanje: Kako odabrati odgovarajui tampa?

2. HISTORIJSKI RAZVOJ TAMPAA: OD XEROX-A DO MW-100

Prvi tampa proizveden je 1983. Godine,a razvio ga je Chester Clarson. Taj tampa bio je baziran na procesu suhe tampe zvanom elektrofotografija,poznatiji pod nazivom Xerox.Ovaj tampa pruio je osnovu za razvoj dananjih laserskih tampaa.

Ilustracija br. 1. Izum tampaa predstavljao je revolucionarni dogaaj.1

Nakon Xeroxs-a dolazi do daljeg razvoja tampaa, te 1953. godine dolazi do proizvodnje prvih brih tampaa. Ove godine RemingtoRand razvio je prvi brzi tampa koji se koristio na Univac raunaru.

Ilustracija br. 2. Prvi printer iz 1938. god. 2 Prvi pravi laserski tampa razvijen na Xerox Palo Alto istraivakom centru 1969 godine, pod nazivom EARS, a zavren je 1971 godine. Xerox-ov ininjer Gary Starkweather dodao je
1
2

Ilustracija preuzeta sa internet stranice: http://www.officemuseum.com/copy_machines.htm Ilustracija preuzeta sa internet stranice: http://computerlaserprinter.com/images/computer_laser_printer.jpg

starom Xerox-ovom tampau lasersku zraku, te na taj nain dolazi do razvoja laserskih tampaa. Potomak EARS-a bio je takoer Xerox-ov tampa, tzv. Xerox 9700, koji se na tritu pojavio 1977. godine. Prvi ink-jet tamapa razvijen je 1976. godine, pri emu tek 1988. godine postaje dostupan za kunu upotrebu. U to vrijeme tampai nisu bili komercijalni proizvodi, ve su uglavnom koriteni za novine i biltene zbog njihove visoke cijene. 1988. godine tzv. DeskJet tampa kompanije HP (Hjulet Parkard) kotao je 1000 $. Pored kompanije HP, tehnologiji tampaa doprinio je i konkurentski proizvoa IBM. Prvi IMB-ov tampa (IMB 3800) instaliran je 1976. godine u sredinjem knjigovodstvenom uredu na F.W. Woolworth u Sjeverno amerikom centru baze podataka u Milwaukee-u. IMB-ov 3800 printerski sistem bio je industrijski brzi laserski tampa, koji je radio na brzinama preko 100 znakova u minuti.3 Od 1976. godine pa do danas razliite konkurentske kompanije vode veliku bitku oko izuma novih i naprednijih tampaa, a sve sa osnovnim ciljem; stvaranjanjem to boljeg i jeftinijeg tampaa koji daje vrhunski kvalitet ispisa. Tokom vie desetljea proizvedeno je vie hiljada razliitih modela. Tako se danas najnovijom tehnologijom tampaa smatra MW 100 firme Brother.

Ilustracija br.3. Najmanji tampa na svijetu proizvela je 2002. godine firma Brother: MW 100 (dimenzija 16x10x1,75 cm, teina 300 gr).
4

3 4

http://oliver.efos.hr/informatika/so/upsem/pisaci_1.doc http://www.wcm.at/contentteller.php/news_teaserimage/711

Ovaj tampa, koji je proizveden je 2002. godine, smatra se trenutno najmanjim tampaem na svijetu. Ovaj runi tamapa koji je veliine kompjuterskog mia i teine 300 grama, tampa do veliine A 4, a trenutno kota oko 360 .

Ilustracija br. 4. MW-100 kota oko 360 eura. 5

3. TAMPAI I NJEGOVE OSNOVNE KARAKTERISTIKE tampa (pisa, tiskalo, tiska, tiskaljka ili printer) je jedan od najee koritenih izlaznih jedinica na raunaru. tampa omoguava da se ono to je uraeno na raunaru prezentuje na nain koji je pogodan za umnoavanje u irem krugu ljudi u printanoj formi. Osnovne karakteristike tampaa su:6 -Brzina ispisa, -Veliina ispisa, -Kvaliteta ispisa, -Memorija u pisau i -Boja ispisa (crno-bijeli tampa i/ili tampa u boji).

5 6

http://www.wcm.at/contentteller.php/news_story/brother_weltweit_kleinster_drucker.html http://oliver.efos.hr/informatika/so/upsem/pisaci_1.doc

3.1.1. Brzina tampaa Brzina ispisa - broj ispisanih znakova, redova ili itavih stranica u nekoj jedinici vremena. Brzina starijih iglinih pisaa se prije mjerila u jedinici znakova u sekundi (cps - characters per second), dok se danas mjeri koliko stranica tampa moe ispisati u minuti (ppm - pages per minut). Dananji laserski tampai imaju brzinu ispisa od 10 do 20 stranica po minuti, a oni namijenjeni profesinonalnijoj upotrebi od 20 do 40 stranica u minuti. Kod ink-jet tampaa brzina ispisa je manja i kree se oko 10 stranica po minuti, u ovisnosti da li se radi o crno bijelom ispisu ili o ispisu u boji, kao i o kvalitetu ispisa. Brzina ispisa se smanjuje samo kod kompleksnijih grafikih dokumenata koji zahtijevaju due vrijeme obrade na raunaru ili tampau. 3.1.2. Veliina ispisa Veliina ispisa odreena je irinom i duinom papira koji moe stati u tampa. Danas se koriste uobiajne veliine listova papira, kao to su A4, A3 ili jo vei A2, pa ak i listovi veliina A1 i A0 formata. Neki tampai mogu tampati i na beskonanom papiru ili dugakim rolnama papira. Takoer ako planiramo ispisivati na papirima koji nisu uobiajni (tvri papir, hamer, glatki papir, paus etc.) potrebno je provjeriti da li tampa moe koristiti eljeni tip papira. 3.1.3. Kvaliteta ispisa Kvaliteta ispisa ovisi o rezoluciji teksta ili slike (engl. Resolution), koja se izraava brojem takica po 1 inu (engl. Dots Per Inch - dpi), te se sastoji od dva podatka: horizontalne i vertikalne rezolucije. Rezolucija je podatak koji pokazuje koliko taaka tampa moe smjestiti na papiru. to je rezolucija tampaa vea to je kvalitet ispisa bolji. 3.1.4. Memorija u tampau Memorija u tampau slui za prihvatanje podataka iz raunara, pripremanje dokumenta za ispis i pohranu pripremljenog dokumenta. Za ugodniji rad potrebno je imati vie memorije. Ovo je posebno vano kod laserskih tampaa, koji moraju cijele stranice sauvati u memoriji prije poetka ispisa. Laserski tampai uglavnom imaju od 8 MB do 16 MB memorije, dok profesionalniji modeli imaju od 64 MB do 96 MB memorije. Kod ink-jet tampaa koliina 8

memorije obino je manja jer oni ne moraju uvati cijele stranice u svojoj memoriji, ve se ona prenosi tampau tokom tampe. 3.1.5. Boja ispisa Boja ispisa ovisi da li tampamo u crno-bijeloj tehnologiji ili u boji. Osim matrinih tampaa koji uope nisu predvieni za ispis u boji, danas se sve ostale vrste tampaa prizvode za ispis u boji. Laserski tampai (engl. Laser Printer) imaju mogunost ispisa u boji , ali je cijena takvih tampaa znatno via (od 3 do 4 puta) u odnosu na laserske tampae koji nude samo crno bijeli ispis.Najpoznatiji proizvoai tampaa su tzv. velika etvorka: Epson, Canon, HewlettPackard i Lexmark, dok su jo poznati i Brother, Kyocera, Minolta etc.

4. VRSTE TAMPAA
Postoji velik broj tampaa koji se razlikuju po tehnologiji i nainu na koji tampaju, po kvalitetu tampe, brzini tampe, po bojama koje koriste etc. U historiji je bilo vie podjela vrsta tampaa, ali najea podjela je na: 1.tampae sa udarom (matrini tampai) i 2.tampae bez udara (ink-jet tampai i laserski tampai). Bajgori naglaava da izmeu razliitih hardcopy izlaznih ureaja koritenih na raunarima, tampai i ploteri su najee u upotrebi. tampai su kategorizirani prema tome da li je ili ne dobiveni izlaz proizveden fizikim kontaktom mehanizma za tampanje s papirom. Tzv. tampai sa udarom (impact printers) imaju kontakt a neudarni (non impact printers) nemaju (podvukao D.T.).Ploter se uglavnom koristi za tampanje grafike u veim formatima.7 4.1.1. tampai sa udarom (Matrini tampai) tampai sa udarom ostvaruju kontakt preko odgovarajueg ribona (engl. ribbon) na papir, uz pomo mehanikog udarca i tako ostvaruju ispis. Ribon je potrona traka natopljena bojom preko koje iglice formiraju ispis. Glavni dio ovih tampaa je glava tampaa na koju su smjetene iglice. Stariji modeli su imali devet iglica dok savremeni imaju 24 iglice. Ovakvi tampai su veoma buni, nemaju jasan kvalitet ispisa i lako se odravaju te su zbog toga bili cijenovno veoma prihvatljivi. Najee tampai ovakvog tipa su tzv. matrini tampai ( engl.
7

Ibid., str. 128.

Dot-matrix). Ovakva vrsta tampaa je zastrajela iako ih moemo i danas vidjeti u upotrebi. Koriste ih kompanije koje u svom poslovanju za ispise faktura, platnih izvjetaja i drugih dokumenata gdje je potrebno da se pravi vie kopija. Nain rada je dosta jednostavan. Glava tampaa pomjera se horizontalno s lijeva na desno te pritom ispisuje takice, koje formiraju eljeni simbol. Nakon ispisanog reda papir se mehanizmom pomjera prema gore za jedan red, to omoguava tampanje novog reda. Djelovanjem elektromagneta, iglice se velikom brzinom kreu prema papiru. Brzina matrinih tampaa mjeri se brojem znakova koji se ispisuju po sekundi (engl. cps characters per second), ali se ne uzima vrijeme potrebno da se papir namjesti za ponovni ispis reda.

Ilustracija br. 5. Matrini tampai rade na veoma jedostavnom principu. 8

Postoji jo jedna kategorija tampaa s udarom tzv. linijski tampa koji je poznat po svojoj brzini ispisa. Linijski tampai ispisuju odjednom cijelu liniju ili red teksta, postiui brzinu od 100 do 500 linija po minuti (engl. lpm line per minute).

4.1.2.tampai bez udara tampai bez udara ne ostvaruju mehaniki kontakt s papirom prilikom ispisa na papir. Ovakav nain ispisa znakova je neto noviji i ima prednost u odnosu na tampae sa udarom. Ova vrsta tampaa stvara mnogo manje buke nego udarni tampai.
8

http://www.adriatiko.com/photos/products/1/5171/EPSON%20LQ-590.jpg

10

U ovu vrstu tampaa spadaju:Ink jet tampai i laserski tampai. 4.1.2.1. Inkjet tampai Inkjet tampai - se takoe nazivaju tintni tampai. Prvi ink-jet tampai se pojavljuju 1976 godine. Ovi tampai su najprihvatljiviji cjenovno na tritu, a najee se koriste za kunu upotrebu. Tinta, koju ovi tampai koriste, je na bazi vode i brzo se sui. Ispis na papir se vri trcanjem mlaza tinte koja na papir ispisuje eljeni simbol. Princip ispisa je slian kao na matrinom tampau (red po red), takice se dobivaju ubrizgavanjem tinte kroz niz mlaznica bez fizikog kontakta glave i papira ( umjesto udaraca iglica). Glava tampaa trca vrlo tanak mlaz tinte (oko 0,1 mm) u smjeru papira. Glava moe imati 50 do vie od 500 mlaznica.

Ilustracija br. 6. Prikaz rada ink-jet tampaa.9

Ink-jet tampai u boji imaju posebnu glavu kroz ije mlaznice se trcaju tri boje. Ove tri boje su: zelenoplava (engl. cyan, C), ljubiasta (engl. magenta, M) i uta (engl. yellow, Y). Sastavljanjem boja, od tri osnovne (Cyan, Magenta, Yellow-CMY) dobijamo sve ostale boje. Pored potronog materijala koji se brzo troi najvei nedostatak ovih tampaa je i mala brzina ispisa. Brzina tampanja se mjeri po stranicama u minuti (engl. ppm pages per minut), tako da ink-jet tampa ispie do 36 crno bijelih stranica u minuti, dok u boji ispie do 30 stranica u minuti.

http://www.scribd.com/doc/8749012/Pisaci-marinkovic

11

Ilustracija br. 7. Dijelovi ink-jet tampaa. 10

4.1.2.2.Laserski tamapai Laserski tamapai - kakve danas poznajemo u kvaliteti crno bijeloga ispisa nadmauju i neke klasine tamparske tehnike i nude mnogo vie od pukog sadraja informacije, sve do njezina potpunoga vizualnog predstavljanja.Ta tehnika bitno je sloenija od ve opisanih, a preuzeta je iz fotokopirnog stroja. Niz podataka (nula i jedinica) kojima se opisuje slika, modulira (pali i gasi) lasersku zraku koja se upuuje na fotoelektrostatiki bubanj (engl. optical photocoupler OPC) koji se prethodno elektroniki negativno nabija. Osvijetljena podruja bubnja elektriki se neutraliziraju i pri dodiru skupljaju estice negativno nabijena tonera, dok ona neosvijetljena i sama ostaju negativno nabijena i stoga odbijaju toner. Tada bubanj dolazi u dodir s pozitivno nabijenom povrinom papira, koja privlai i preuzima toner, te tako pripremljena slika prelazi u fazu fiksiranja, gdje papir prolazi izmeu vruih valjaka koji rastale i zapeku toner tako da on postane neodvojiv do poluge. Kvaliteta ispisa laserskih tampaa stoga nije vezana s fizikom izvedbom mehanikih komponenti, nego s finoom pomaka konanog motora koji rotira bubanj i s granulacijom tonera, ije estice moraju biti dovoljno sitne da odgovaraju finim laserskim pulsiranjima ili, drugim rijeima, deklariranoj rezoluciji tampaa.

10

http://media-2.web.britannica.com/eb-media/66/74066-004-FE86A730.jpg

12

Ilustracija br. 8. Prikaz rada laserskog tampaa.11

Laserske tampae odlikuje brzina ispisa i kvaliteta ispisa. Kod savremenih laserskih tampaa brzina ispisa se kree od 15 do 55 stranica po minuti (engl. ppm - pages per minut). Kvalitet ispisa se kree od 600 do 4800 dpi (engl. dots per inch). Ova vrsta tampaa moe posjedovati najvie etiri ladice za papir. 4.1.3. Vienamjenski tampai Vienamjenski tampai su trea generacija tampaa tzv. sve u jednom (engl. all in one). Ovi tampai se proizvode kao ink-jet i laserski, pri emu su ink-jet tampai vie zastupljeni. Njihova najvea prednost je u tome to zauzimaju manje prostora i jeftiniji su nego kada bi kupovali svaki ureaj posebno. Mogu sadravati u sebi: tampa, skener, kopir, telefaks, elektronsku sekretaricu i email.12 Postoje tri vrste vienamjenskih tampaa:13 1.Photosmart vienamjenski tampai, 2.Uredski vienamjenski tampai i 3.Laserski vienamjenski tampai. 4.1.3.1. Photosmart vienamjenski tampai
11
12

http://www.scribd.com/doc/8749012/Pisaci-marinkovic http://ahyco.ffri.hr/seminari2005/printeri/visenamjenski.htm 13 Ibid.

13

Photosmart vienamjenski tampai omoguuju jednako kvalitetan ispis dokumenata kao i fotografija. Kod ovakvih ureaja postoji mogunost direktnog povezivanja s digitalnim fotoaparatom za jednostavan ispis fotografija. Za ispis fotografija nije potrebno da raunar bude ukljuen. 4.1.3.2. Uredski vienamjenski tampai Uredski vienamjenski tampai omoguuju ispis u boji, skeniranje u boji, kopiranje u boji te faksiranje u boji. Njihova osnovna namjena je koritenje u uredima, gdje je vrlo esto bitno postojanje svih tih ureaja, a prostor za njihovo smjetanje je ogranien. 4.1.3.3. Laserski vienamjenski tampai Laserski vienamjenski tampai su najkvalitetniji, najbri i najvrijedniji od svih vienamjenskih tampaa. To naravno utjee i na njihovu cijenu. Oni omoguuju ispis u boji, skeniranje u boji, kopiranje u boji, te faksiranje u boji.

Ilustracija br. 9. Vienamjenski tampai se ubrajaju u treu generaciju tampaa.14

4.1.4. Ploteri
14

Ilustracija preuzeta sa internet stranice: http://ahyco.ffri.hr/seminari2005/printeri/visenamjenski.htm

14

Ploteri - su tampai velikog formata. Osim malih stolnih tampaa, postoje i veliki tampai koji koriste istu tehnologiju, ali su veih dimenzija. Zanimljivi su jer u zadnje vrijeme najee zamjenjuju tradicionalna fotografska poveanja koja su se koristila za izlobene fotografije. tampae velikog formata dijelimo u tri kategorije (ovisno o tinti koju koriste):15 Dye tampai - s bojom koja nije otporna na UV zraenje, ali ima prilino irok spektar pa se ti tampai koriste za tzv. unutranju upotrebu, Pigmentirani tampai- s pigmentiranom, odnosno UV stabilnom bojom, koriste se za oslikavanje izloga i izlobenih prostora koji su izloeni suncu i Solventni tampai - sa solventnim bojama, odnosno bojama otpornima na UV zraenje i razne vremenske nepogode, koje se mogu aplicirati na razne podloge (npr. obinu PVC samoljepljivu foliju).

Ilustracija br. 10. Ploteri su tampai velikog formata.16

4.1.4.1. Dye i pigmentirani tampai Dye i pagementirani tampai - uglavnom koriste etiri ili est boja za ispis u dvije kombinacije. Prva kombinacija je s dodatkom svijetle tirkizno plave i purpurno crvene boje, a druga kombinacija koristi fluorescentnu zelenu i naranastu, oboje su uz osnovne boje tirkizno
15 16

http://ahyco.ffri.hr/seminari2005/printeri/ploteri.htm http://www.timpol.pl/el_graf/oce.JPG

15

plavu, purpurno crvenu, utu i crnu. irina ovih tampaa je do 150 cm, a brzina ispisa izmedu 4 i 40 metara kvadratnih na sat. 4.1.4.2. Solventni tampai Solventni tampai - su donedavno koristili etiri boje za ispis, ali su mogli imati nekoliko glava za ispis jedne boje. Danas je potpuno normalna pojava da se i u solventnoj tehnologiji koristi est ili vie boja za ispis. Solventni tampai uglavnom su loije rezolucije i kvalitete ispisa, ali im je ispis puno jeftiniji, pa se koriste za zaista velike formate. irina ovih tampaa je od 1.6 metara do ogromnih 5 metara. Uz solventne tampae idu, naalost i neke negativne karakteristike: jedna od najgorih je potreba za posebnim sustavima ventilacije i dotoka svjeeg zraka, jer solventne boje isparavaju prilino agresivne hemikalije, od kojih neke mogu biti i kancerogene.

Ilustracija br. 11. Solventni tampai danas koriste est ili vie boja za ispis.17

17

http://www.difol.net/market/images/dgi.jpg

16

5. ODABIR TAMPAA KAKO ODABRATI ODGOVARAJUI TAMPA

Osnovna funkcija svakog tampaa je ista: ispis teksta i/ili slike na papir. Meutim tehnologija, kvaliteta i brzina ispisa se pri tome bitno razlikuju, a jako velika ponuda razliitih modela tampaa na tritu za potencijalnog kupca moe predstavljati velik problem pri odabiru. Stoga emo u ovom poglavlju rada iznijeti osnovne preporuke s kojima bi se svaki potencijalni kupac prije kupovine trebao upoznati. Prvenstveno je potrebno upoznati se sa temeljnim razlikama osnovnih modela. tampai se mogu razlikovati po sljedeim svojstvima:18 tehnologija ispisa,crno-bijeli ispis ili ispis u boji ,brzina ispisa,rezolucija,format ispisa, cijena,koliina ugraene memorije,jezik koji se koristi za opis i ispis stranica,broj i kapacitet ladica za papir i nain spajanja na raunalo (ili mreu). Kako odabrati odgovarajui tampa? pitanje je na koje je, koritenjem temeljnih preporuka sasvim lako odgovoriti. Kao to smo ve ranije naveli, dvije najee koritene tehnologije u printerima su: inkjet (Tintini) tampai i laserski tampai. Obje tehnologije nude mogunost crno-bijelog ispisa i ispisa u boji, a i prosjena rezulucija im je veoma slina. Mada je prosjena nabavna cijena ink-jet tampaa nia od cijene laserskih tampaa, ukupni trokovi posjedovanja, a time je i cijena ispisa po stranici u sluaju laserskih tampaa nia. Ugrubo reeno, kada traimo tampae, moramo odluiti: da li da kupimo jeftiniji (ink-jet tampa) i platimo vie za potroni materijal ili da kupimo skuplji (laserski tampa) i platimo puno manje po stranici? Ovo zapravo zaivisi od budeta svakog pojedinca i od toga ta eli tampati. Prije kupovine tampaa potrebno je procijeniti koliko se stranica mjeseno planira tampati, te na osnovu toga procijeniti koliko e kotati takav ispis jedne stranice. Pri ovome potrebno je uzeti u obzir cijenu spremnika za toner, broj stranica koje se mogu ispisati jednim spremnikom, kao i oekivani radni vijeki tampaa.

Primjer raunanja cijene ispisa

Cijena tampaa
18

Laserski tampa HP 1200 Tintni pisa HP DeskJet 3820 3000 kn 1000 kn

http://wwww.carnet.hr/referalni/obrazovni/orpp/hardver/pisaci

17

Cijena spremnika s tonerom / crnom tintom Trajanje spremnika Oekivani radni vijek tampaa Planirani ispis Ukupni troak za toner / tintu Ukupni troak Cijena ispisa jedne stranice

500 kn 2500 str. 2 godine 500 stranica mjeseno (12000 u dvije godine) 2400 kn 5400 kn 0,45 kn

300 kn 500 str.

7200 kn 8200 kn 0,68 kn

Tabela br. 1. Primjer raunanja cijene ispisa (u kunama).19

Ukratko reeno, ink-jet tampai su dobar odabir ako se planira tampati manji broj stranica mjeseno ili ako je potreban ispis u boji, a laserski tampai su bolji izbor ukoliko je potrebno tampati vei broj stranica.

Osnovne preporuke za odabir ink-jet tampaa

Svojstvo Rezolucija Brzina ispisa Spremnici za tintu Spajanje Trajnost spremnika za tintu Preporuene vrijednosti 1200 x 1200 dpi 12 str/min (crno-bijelo), 8 str/min (boja) Odvojeni i posebni izmjenjivi spremnici za crnu i za ostale tinte USB Najmanje 600 stranica u boji i 600 stranica crno-bijelo

Tabela br. 2. Osnovne preporuke za odabir ink-jet tampaa.20

Preporuke za odabir laserskih tampaa (sa crno-bijelim ispisom)

Svojstvo
19 20

Preporuene vrijednosti Jeftinija kategorija - male Skuplja kategorija - vee

http://wwww.carnet.hr/referalni/obrazovni/orpp/hardver/pisaci http://wwww.carnet.hr/referalni/obrazovni/orpp/hardver/pisaci, http://ahyco.ffri.hr/seminari2005/printeri/savjeti.htm

18

Rezolucija Brzina ispisa Koliina ugraene memorije Spajanje Jezik za ispis Ukupni kapacitet ladica za papir Opcije

radne grupe 600 x 600 dpi 12 str/min 8 MB USB PCL5 ili PCL6 150 listova -

radne grupe 1200 x 1200 dpi 24 str/min 16 MB, mogunost nadogradnje na 128 MB USB i EPP PCL5/PCL6 i PS2/PS3 500 listova Dvostrani ispis, mreni prikljuak

Tabela br. 3. Osnovne preporuke za odabir laserskih tampaa.21

Iz prethodno navedenog se moe zakljuiti da su osnovni kriteriji za odabir tampaa:22 -koliina stranica koja se planira tampati (broj stranica koji se tampa u mjesec dana), -procjena potrebe o vrsti tampaa (tampa u boji ili crno-bijeli tampa) i -raspoloivi financijski resursi za nabavu i za odravanje tampaa. Osim ovoga, prilikom kupovine tampaa potrebno je i voditi rauna o sljedeem: 1. Izbjegvati GDI tampae (skraenica od engl. Graphical Device Interface). To je Windows standard za prikazivanje grafikih objekata i prenoenje na izlazne ureaje kao to su monitor i tampa. GDI tampai ne posjeduju ugraeni jezik za opis i ispis stranica, nego im raunar treba dostaviti ve obraenu rastersku sliku stranice koju treba ispisati. GDI tampai mogu raditi iskljuivo s MS Windows operacijskim sistemu, zahtijevaju posebne upravljake programe i prilikom ispisa znaajno optereuju raunar. 2. Kod kupovine tampaa (bez obzira radi li se o laserskim ili tintnim tampaima) potrebno je provjeriti dolazi li tampa s punim tonerom, odnosno spremnikom za tintu. Prilikom kupovine tintnih tampaa preporuuje se naroito biti oprezan. 3. Provjeriti dolazi li s printerom i kabel za povezivanje s raunarom.

6. ZAKLJUAK
Od kune pa do kancelarijske upotrebe, ivot bez tampaa se danas ini nezamislivim. Izum raunara predstavljao je revolucionarni dogaaj, meutim bez obzira na brojne mogunosti koje nam prua raunar, dananja civilizacija je jo uvijek veoma ovisna o papiru i drugim printanim medijima. Prvi tampa, pod nazivom Xeroxx, proizveden je 1938. godine. Ovaj tampa, koji
21

http://wwww.carnet.hr/referalni/obrazovni/orpp/hardver/pisaci, http://ahyco.ffri.hr/seminari2005/printeri/savjeti.htm 22 http://ahyco.ffri.hr/seminari2005/printeri/savjeti.htm

19

je pruio osnovu za razvoj dananjih laserskih tampaa, radio je na procesu suhe tampe tzv. elektrografijom. Od Xerox-a pa do danas proizvedeni su razliiti tampai, pri emu je dananja tehnologija tampaa znatno napredovala u odnosu na onu iz 1938. godine. Tako danas postoje i tzv. runi tampai veliine kompjuterskog mia i teine 300 grama.Danas postoji mnogo vrsta i podjela tampaa. U ovom radu poli smo od kategorizacije tampaa na; tampae sa udarom (matrini tampai) i tampai bez udara (ink-jet i laserski tampai). Ovi tampai se razlikuju po tehnologiji i nainu tampanja, kao i po kvalitetu i brzini tampe, po bojama koje koriste etc. Ove razlike istovremeno predstavljaju i osnovne karakteristike tampaa. Matrini tampai za pravljenje otiska koriste udar iglica na platnenu traku natopljenu bojom. Ovakvi tampai su veoma buni, nemaju jasan kvalitet ispisa i lako se odravaju te su zbog toga bili cijenovno veoma prihvatljivi.Inkjet tampai su najrasprostranjenija vrsta tampaa koja se koristi najee u kunoj upotrebi. Ovi tampai koriste tintu kao izvor za tampanje. Osnovna prednost ovih tampaa je to su prilino jeftini, a nedostatak im je mala brzina i velika cijena potronog materijala.Laserski tampa je veoma precizan tampa koji radi na principu laserskih zraka. Ovi tampai se karakteriu velikom brzinom i kvalitetom tampe. Pored prethodno navedenih tampaa, u zadnje vrijeme su veoma popularni i tzv. vienamjesnki tampai koji zamjenjuju vie ureaja: tampae, skenere, kopir maine etc. Ovi tampai predstavljaju treu generaciju tampaa, a proizvode se i kao ink-jet i kao laserski tampai. Najvea prednost ovih ureaja je u tome to zauzimaju manje prostora i jeftiniji su nego kada bi se kupovao svaki ureaj pojedinano.Osim malih stolnih tampaa danas postoje i veliki tampai koji koriste istu tehnologiju, ali koji su znatno veih dimenzija, tzv. ploteri. Ploteri su ureaji namjenjeni izradi crtea i nactra, naroito veih dimenzija i vrhunskog kvaliteta. Velik izbor tampaa moe predstavljati velik problem pri odabiru odgovarajueg tampaa. Stoga sam u ovom radu navela osnovne preporuke za odabir tampaa. Ugrubo reeno, zakljuila sam da kada traimo tampa, moramo odluiti: da li da kupimo jeftiniji (ink-jet tampa) i platimo vie za potroni materijal ili da kupimo skuplji (laserski tampa) i platimo puno manje po stranici? Odgovor na ovo pitanje zapravo zavisi od budeta svakog pojedinca i od toga ta eli tampati.

20

7. LITERATURA
1.Bajgori, Nijaz. Menadment informacijskih tehnologija. Sarajevo: Ekonomski fakultet u Sarajevu, 2007. 2. http://ahyco.ffri.hr/seminari2005/printeri 3. http://wwww.carnet.hr/referalni/obrazovni/orpp/hardver/pisaci 4. http://computerlaserprinter.com/images/computer_laser_printer.jpg 5. http://www.difol.net/market/images/dgi.jpg 6. http://media-2.web.britannica.com/eb-media/66/74066-004-FE86A730.jpg 7. http://oliver.efos.hr/informatika/so/upsem/pisaci_1.doc 8. http://www.adriatiko.com/photos/products/1/5171/EPSON%20LQ-590.jpg 9. http://www.canon.com 10. http://www.epson.com. 11. http://www.hp.com 12. http://www.lexmark.com 13. http://www.officemuseum.com/copy_machines.htm 14. http://www.scribd.com/doc/8749012/Pisaci-marinkovic 15. http://www.timpol.pl/el_graf/oce.JPG 16. http://www.wcm.at/contentteller.php/news_story/brother_weltweit_kleinster_drucker.html 17. http://www.wcm.at/contentteller.php/news_teaserimage/711

21

22