Professional Documents
Culture Documents
ZYHDI AXHEMI
RECENSENT:
PROF. DR. PARTIZAN SHUPERKA
PROF. DR. MURTEZA SHLLAKU
PROF. ABDYL ZHAVELI
LEKTYRA:
PROF. BURHAN GJERQEKU
PROF. ANDREJ SEVER
DIZAJNI I BALLINËS:
FATLUM HALITI
TEKNIKA:ECC.I DIPLOMUAR
VAHEDIN QERIMI
P A R A T H Ë N J E
Përvoja ime e gjatë 3o vjeçare dhe dashuria ndaj profesionit të doganierit ishin shkas dhe inspirim për
qasje të përkushtuar të përzgjedhjes dhe grumbullimit në një vend, të termeve, nocioneve, shprehjeve
dhe instituteve juridike doganore, tregtisë së jashtme dhe të transportit ndërkombëtar të mallrave, pa
pretendim se e kam përmbyllur këtë koleksionim në tërësi.
Në ligjëratat që kisha fat t'iu mbaj gjeneratave të reja të doganierëve, pos tjerash, ata i kam përgëzuar
për pozitën e tyre të rëndësishme në organet e administratës shtetërore dhe të privilegjit të tyre, duke u
shprehur figurativisht "të ambasadoreve" në kufijtë e territorit doganor të Kosovës,kufinjë jo të ndarjes,
por të afrimit dhe të bashkimit me botën e progresit.
Njohja e termeve dhe e shprehjeve nga fusha e këtij trajtimi mendoj që është imperativ për sajimin e
një gjuhe profesionale, të kuptueshme dhe decidive, çfarë e përdorë ligjdhënësi në hartimin e dispozitave
ligjore, por të një stili të standardizuar që ngërthen në veti specifikat gjuhësore të Kodit doganor si "Legs
Specialis" (Ligj Special) dhe të dispozitave të tjera që pasojnë.
Komunikimi gojor dhe me shkrim me fjalor profesional e të kuptuar mirë i jep shërbimit imazhin
dhe kulturën e artit gjuhësor.
Duke ushtruar punët dhe detyrat, në dokumentacionin që e përcjell mallin, doganierët shpesh
ndeshen me terma dhe nocione të panjohura,andaj njohja solide gjuhëve të huaja, e sidomos e gjuhës
angleze, i eviton barierat procedurale duke mundësuar qarkullimin më të shpejtë të vlerave materiale dhe
shpirtërore, në njërën anë,e në anën tjetër atribuon në afrinë e njerëzve të racave,kombeve dhe të
konfesioneve të tjera.
Synim kryesor imi është që përmes këtij fjalorthi t’i paraqes në mënyrë sa më besnike idiomat e
cekura më lartë, si dhe përcaktimin e tyre sa më me vend e autentik. Këtu janë kapur mbi 4ooo fjalë e
shprehje,
duke konsultuar literaturë dhe fjalore të ndryshëm, nga të cilët do ta veçoja atë të kolegut tim të vyer,
Silvester Varga.
Është kënaqësia ime t'iu shpreh mirënjohje dhe falendërim kolegeve te punës: Lulëzim Rafunës,
Arben Spahiut, Blerim Halimit, Dardan Shales dhe Lumnije Ahmetit si dhe birit tim, Virgjil Axhemit, për
përkrahje në literaturë, kurajo dhe inspirim.
Me gjuhë të pastër profesionale, shpresoj që edhe Shërbimi ynë i kontribuon një çik periudhës së rëndë
të transicionit dhe të afrimit më të shpejtë kah Evropa dhe në përgjithësi kah globalizimi. Bota me të
vërtetë po bëhet një " Fshat i Madh".
Të gjitha vërejtjet dhe plotësimet e arsyeshme e qëllimmira nga lexuesit e nderuar i mirëpres, dhe ato do
zënë vend në ndonjë ribotim eventual të mëvonshëm.
Autori
PREFACE
My experience for more than thirty years and the passion for the profession of the customs officer
were the reason and inspiration for one dedicated approach on gathering and electing in one place the
words, notions and institutional idioms from the field of Customs service, international trade and
international transport, not pretending that I have over closed the collection as whole.
I had the honor to give lectures to the new generations of the customs officers, except other,
I expressed my congratulations for their very important position within the administration and their
privilege, figuratively saying to be ambassadors at the borders of Kosova territories, borders which do not
separate but bring it close to the civilized world.
The knowledge of terms and idioms from this field of mind treatment which is binding for creating a
professional language, decisive and understandable, which is preferred by the authorities on compiling
the regulations.That means of a standardized style which over helms within it the language specifics of
Custom Code as "Legs Specials" and other dispositions which follow.
The oral and writing communication, with a professional vocabulary which is well understood gives to
the service the image and the culture of language art. While in works and duties, in the papers by which
the goods are followed, the custom officers often meet unknown terms and notions, so a good knowledge
of foreign languages and especially of English, excludes the procedural bars enabling quick circulation of
spiritual and material values in one side, and at the other confessions.
The main aim of this dictionary is to give as more identically as possible the idioms given above, and
giving their meaning as authentically as possible. This modest dictionary which in one version of
translation contains more than 4000 words and idioms i compiled, consulting different literature and
dictionaries from which I can stress the one published by my hard working colleague from this field,
Silvester Varga. I must express my appreciation and thanks to my work colleagues: Lulzim Rafuna, Arben
Spahiu, Blerim Halimi, Dardan Shala, Lumnije Ahmeti and my son Virgjil Axhemi for their support at the
literature field as for encouraging and giving me inspiration.
With a clear and professional language I hope our Service gives a small contribution to a difficult
transitional period and
to an accelerating leaning towards Europe and globalization process. The world is really becoming a Big
Village.
All the objections and additions from the honored readers are welcome with the aim of completion for an
eventual republishing.
The Author
ENGLISH SHQIP SRPSKI
A
abalienation tjetërsim,shitje otu!ivanje, prodaja
abandon braktisje,heqje dorë ostavljanje, ustupanje
ustupanje u korist
abandon free of expences to braktisje,(ofertë)ne dobi të shtetit pa të drzave bez prava na
the revenue drejtë në kundërvlerë naknadu
verodostojnost i
authenticity and correctness autenticiteti dhe korrektësia e ispravnost transportnih
of movement certificates çertifikatave të transportit uverenja
verodostojnost
authenticity of document identitet i dokumentave dokumenta
ovlaš"enje za postupak
authorization for inward lejim i procedurës së përpunimit të unutrašnjeg
processing procedure brendshëm(aktiv) oplemenjivanja
authorization to use the
autward processing lejimi i procedurës së përpunimit të ovlaš"enje za postupak
procedure jashtëm (pasiv) spoljneg oplemenjivanja
authorize lejoj,miratoj ovlastiti, odobriti
authorized consignee adresanti i pranuar ovlaš"eni primalac
authorized destruction lejimi i asgjësimit odobreno uništavanje
authorized representative of ovlaš"eni izvozni
the exporter përfaqsues i lejuar i eksportimit predstavnik
authorized ovlaš"eni potpis,
signature,authentic sign nënshkrim i verifikuar verodostojan znak
authorized warehouse ovlaš"eni držalac
keeper pronar i autorizuar i depos skladišta
automatska obrada
automatc data processing përpunimi automatik i të dhënave podataka
automatski sistem
automated control system sistemi automatik i kontrollit kontrole
autonomous suspensive nezavisne suspenzivne
measures masa të pavarura suspensive mere
auxiliary ndihmës pomo"ni
raspolaganje,
availability vlerë e kapshme dostupnost
average mesatare prose#ni
average price çmimi mesatar prose#na cena
average volume of trade vëllimi mesatar i tregtisë prose#ni trgovinski obim
avoid shmangem nga, ruhem nga izbe"i
avoidance of law mospërfillje e ligjit izbegavanje zakona
#injenica, osnovno
axiom i,e,vërtetë na#elo
axis bosht osovina
axle load ngarkesa e boshtit osovinska nosivost
azote azot azot
azure kaltërsi plavetnilo
B
background prapaskenë,sfond pozadina,poreklo
bacon mish derri,proshutë slanina
bacteria mikrobe,bakterie bakterija
bag thes,strajcë,valixhe vre"a, torba, tašna
baggage plaçka personale li#ni prtljag
baggage of travelers plaçka të udhëtarve li#ni prtljag putnika
baggage, luggage paketa (bagazh) li#ni prtljag, prtljag
bail kaucion kaucija
balance bilanc,saldo bilans, izjedna#iti
balance of account bilanci pagesor bilans ra#una
balance of account baraspeshë e logarisë izravnanje ra#una
balance sheet footing vërtetim mbi gjendjen e bilansit potvrda o stanju bilansa
den#ana roba, roba u
bales top.rulo,deng balama
bases to determine the baza për caktimin e shumës së tagrave osnovica za utvr!ivanje
amount of import duties importuese iznosa uvoznih dažbina
basic amount shumë themelore osnovni iznos
basic principle parim themelor osnovni princip
basic producte prodhime bazike osnovni proizvod
basic provisions masat themelore osnovne mere
basic regulation rregulativa themelore osnovna ragulativa
basic text teksti themelor osnovni tekst
basis bazë,themel osnova, temelj
osnova za ra#unanje
basis for calculating quotas baza për logaritje të kontingjentit kvota
basket of currencies shporta valutore valutna korpa
be processed,undergo prolazi kroz proces
processing operations kalon në operimet e përpunimit obrade
battery batare,bateri elektrike akumularor, baterija
pijaca, dobrotvorna
bazaar,(charity bazaar) pazar,treg (shitje bëmirëse) prodaja
beaker qelq,gotë #aša
bean fasule pasulj
beast bishë,shtazë,kafshë zver
bee bletë p#ela
beef mish gjedhi govedina
beer birra pivo
beet rrepë e kuqe repa, še#erna repa
behaviour qëndrim,sjellje ponašanje, vladanje
beneficiary i privilegjuari privilegovan, povlaš"en
benefit përparësi,dobi prednost, korist
benefiting countries and povlaš"ene države i
territories shtetet dhe territoret e privilegjuara teritorije
benefit(derive benefit from
customs) privilegj doganor carinska povlastica
best before(end) afati i përdorimit deri… rok upotrebe do...
C
cabin baggage, luggage plaçka personale li#ni prtljag
cabotage lundrim,kabotazh plovidba, kabotaža
calamity fatkeqësi nesre"a
calculate bërje hesap,kalkulim ra#unanje
calculate value vlerë e llogaritur obra#unska vrednost
vrednosni obra#unski
calculate value metodë e kalkulimit të vlerës metod
calculation logaritje,kalkulim obra#un
calculation of tax kalkulim i taksave obra#un poreza
calendar year viti kalendarik kalendarska godina
call for payment vërejtje për pagesë opomena za pla"anje
camouflage maskim,tebdil prerušavanje, kamuflaža
cancel nulim,pezullim ukidanje, otkazivanje
cancellation of decision prishje e vendimit ukidanje odluke
cancellation of decision fshirje e garancionit ukidanje garancije
canon rregull,ligj,kanun pravilo, zakon, zakonik
Council for Mutual Economic keshilli për ndihmë ekonomike reciproke Savet za recipro#nu
Assistance-CMEA KNER ekonomsku pomo"
counselor këshilltar savetnik
consideration përfillje,kujdes uzimanje u obzir
count numëron brojati
count over përllogarit brojanje
trgovina na osnovu
counter trade,barter trade tregtia në bazë të ndërrimit të mallrave robne razmene
counterfeit goods,fals goods mallra të falsifikuara falsifikovana roba
counterfeit,falsify,forge falsifikon falsifikovati
counterfeit,forged falsifikim falsifikovano
counterfoil etiketa etiketa
countervalue kundërvlera protivrednost
countervailing
duty,compensatory duty tagra për barasvlerë dažbina za poravnanje
zemlja za koju se
country benefiting from vendi ndaj të cilit aplikohet shkalla primenjuju
preferential tariff preferenciale e tarifës preferencijalne tarife
country of departure vendi i nisjes zemlja polaska
country of destination vendi i destinimit zemlja odredišta
country of issue vendi i lëvrimit zemlja izdavanja
country of manufacture vendi i prodhimit zemlja proizvodnje
country of origin vendi i origjinës zemlja porekla
country of purchase vendi i furnizimit-blerjes zemlja kupovine
country of sale vendi i shitjes zemlja prodaje
country of warehousing vendi i magazinimit zemlja skladištenja
country of transit vendi i tranzitimit zemlja tranzita
course drejtim,zhillim pravac, razvoj
court gjykatë sud
apelacioni sud
court of appeal gjyq i apelit-sipas ankesës (višestepeni)
pabarazi,i papërshtatshëm,i
disproportion papajtueshëm nejednakost, nemirenje
disputed document dokument kontestues osporavana isprava
dissolution shformim, tretje rastavljiv, rastvorljiv
distance largësi daljina
distillate destilim destilovati
distinguishing sign of the
country shenja dalluese,simbol i një shteti simbol zemlje
distribution shpërndarje raspodela
disturbance,trouble pengesë,jorregullsi smetnja, problem
disused i papërdorun neupotrebljiv, zastareo
divergence ndarje,dyanësi posebnost, dvostranost
diversion, discrepancy ndryshim skretanje, neslaganje
diversity of goods llojshmëri e mallrave razli#itost roba
divide ndaj,shpërndaj podeliti
duty free entry hyrja e mallrave pa doganë ulaz robe bez carine
duty free goods mallra pa dogane bescarinska roba
goods intended for import mallra për qëllim të importit roba namenjena uvozu
nepovratno izgubljena
goods irretrievably lost mall i humbur i pakompenzuar roba
roba podložna uvoznim
goods liable to import duties mall nën obligimin e tagrave importuese dažbinama
goods not presented to roba nepredo#ena na
customs mallra të paparaqitura pranë doganës carini
goods of similar
characteristics mall i veçorive të ngjashme roba sli#ne vrste
goods subject to customs mallra të cilët i nënshtrohen obligimit të roba koja podleže
declaration paraqitjes në doganë carinskoj deklaraciji
goods subject to customs mallra të vendosur nën mbikëqyrje roba koja podleže
supervision doganore carinskom nadzoru
roba privremeno
goods temporarily removed mallra përkohësisht të nxjerrura nga iznešena iz carinskog
from customs warehouse magazina doganore skladišta
goods that do not comply the mallrat të cilët nuk i përgjigjen kushteve roba koja ne odgovara
terms of the contract të kontratës ugovorenim uslovima
goods to be delivered malli i gatshëm për nisje roba za isporuku
goods,commodity,merchandi
se mall,mall i konsumit të gjerë roba široke potrošnje
government agencies agjencitë qeveritare vladine agencije
zeleni izlaz "ništa za
green channel, green exit korridori i gjelbërt,dalja e gjelbërt prijavu"
sistem izbavljenja
greyhound system sistemi i nxjerrjes së kontingjenteve kontigenata
gross mass masa bruto bruto masa
gross weight pesha bruto bruto težina
I
izmena podataka
IDA (Interchange of Data këmbimi i shënimeve në mes të izme!u carinskih
between Administrations administrative doganore administracija
identifikacija,
identification identifikimi prepoznavanje
identification marks shenjat identifikuese identifikacioni znaci
identification means mjetet identifikuese identifikaciona sredstva
identification measures masat identifikuese identifikaciono mere
identification number numri identifikues identifikacioni broj
identification number of the identifikacioni broj
container numri identifikues i kontejnerit kontejnera
identity identitet identitet
li#na karta, službena
identity card letërnjftim legitimacija
illegal,illicit jolegjitim,kundërligjor ilegalan, nezakonit
illiterate analfabet nepismen
immigrant ardhës doseljenik
imminent danger kanosje e rrezikut neposredna opasnost
implementing
provisions,measures of primenjivanje odredbi,
implementation udhëzimet e obliguara për aplikim mere primene
implication pjesëmarrje,përzierje u#eš"e, umešanost
import prohibition ndalesa e importit zabrana uvoza
import arrangements,import
procedures procedurat importuese uvozni postupci
import authorization,import
licence leje importimi uvozna dozvola
import certificate,certificate of
import çertifikatë importimi uvozno uverenje
import charge shpenzimet e importimit uvozni troškovi
import declaration deklarata importuese uvozna deklaracija
import duties tagrat importuese uvozne dažbine
import duties and taxes tagrat importuese dhe tatimet uvozne dažbine i porezi
import duties of a fiscal uvozne dažbine
nature tagrat importuese me karakter tatimor poreskog karaktera
import formalities formalitetet importuese uvozne propisane forme
import goods,imported goods mallra të importit uvozna roba
import quota kuota importuese uvozna kvota
import regime regjimi importues režim uvoza
import requirements kërkesat në import zahtevi kod uvoza
import subsidy nxitja e importit podsticati uvoz
me!unarodna saradnja
international co-operation to bashkëpunimi ndërkombëtar në za spre#avanje
prevent terrorist attacs preventivë të akteve terroriste teroristi#kih napada
me!unarodni carinski
international customs transit tranzitimi doganor ndërkombëtar tranzit
international movement of me!unarodni prevoz
goods,transport of goods transporti ndërkombëtar i mallit robe
international passenger me!unarodni putni#ki
traffic trafiku ndërkombëtar i udhëtarëve saobra"aj
me!unarodna
international plant protection konventa ndërkombëtare mbi mbrojtjen e konvencija o biljnoj
convention bimëve zaštiti
J
jailbird i burgosur zatvorenik
jargon të folur,gjuhë e vecantë žargon
jealous smirëzi,ziliqar,gjeloz ljubomoran
jeans veshje xhins(shtof) teksas platno
jeep markë e automjetit marka automobila (Džip)
life cycle curve kurba e zgjatjes së ciklit të jetës krivina životnog ciklusa
marketable quality of goods cilësia, kualiteti tregtar i mallit tržišni kvalitet robe
Member State of departure nisja nga vendi anëtar i UE-së polazna zemlja #lanica
movement of goods between lëvizja e mallit midis vendeve anëtare të promet robe izme!u
Member States UE-së zemalja #lanica EU
party liable to pay customs pala e cila është e obliguar t’i paguajë
duties tagrat doganore carinski obveznik
pass kaloj,ia dal,arrij pro"i, i"i
prelaženje robe preko
passage of goods at frontiers kalimi i mallrave përtej kufijve granice
passenger aircraft aeroplan i udhëtarëve putni#ki avion
passenger occupancy fluktuimi i udhëtarëve fluktuacija putnika
passenger traffic qarkullimi i udhëtarëve putni#ki saobra"j
passenger ,traveler udhëtari putnik
passport leje udhëtimi putna isprava
rates and other items of tagrat dhe elementet e tjerë të stope i drugi elementi
charge ngarkesës(doganore) naplate (carinski)
ratification miratim usvajanje, odobrenje
ratify miraton,verteton usvojiti, odobriti
ratio proporcion,përpjesëtim odnos, proporcija
raw material lënde e parë sirovina
komplet za testiranje
reagent kit komplet për testim reagensa
real price çmim real stvarna cena
real sale shitje reale stvarna prodaja
receipts të hyrat,të ardhurat ra#uni, primanja
quota for customs recovery kuota për kthim të doganës kvota za povra"aj carine
R
requirement for information kërkesë për informim zahtev za informisanje
requirement for invalidation zahtev za poništenje
of the declaration kërkesë për prishje të deklaratës deklaracije
requirement for verification kërkesë për vërtetim zahtev za overu
required kërkon potrebno, zahtevano
resale rishitje preprodaja
reserve rezerva rezerva, rezervisati
resold goods mall i rishitur preprodana roba
responsibility përgjegjësi odgovornost
restraint measure masë përkufizuese mera ograni#enja
restriction on importation kufizim në import ogranicenje uvoza
restoring the goods restaurimi i mallrave restauracija robe
rezultat carinskog
result of customs eximination rezultat i kontrollit doganor pregleda
pakovanje za
retail package paketim për shitje me pakicë maloprodaju
right to distribute the goods e drejta e shpërndarjes së mallit pravo na raspodelu robe
pravo na umnožavanje
right to reproduce the goods e drejta për shumëzimin e mallit robe
pravo na preprodaju
right to resell the goods e drejta për rishitjen e mallit robe
roll on roll of trafic(Ro Ro) transporti me sistem (Ro Ro) prevoz sistemom Ro-Ro
society for the prevention of shoqata për mbrojtjen e kafshëve dhe të udruženje za zaštitu
cruelty to animals shtazëve životinja
sojourn qëndrim i përkohëshëm privremeni boravak
soldier ushtar vojnik
sole vetëm,ekskluziv sam, isklju#iv, jedino
sole agent agjent tregtar isklju#ivi zastupnik
sole power pushtet ekskluziv isklju#iva vlast
sole representative përfaqësues i vetëm isklju#ivi zastupnik
sole right e drejtë ekskluzive isklju#ivo pravo
solid bindës pouzdan, #vrst
solve a matter zgjidhje e një çështjeje rešiti pitanje
solvency aftësi për të paguar sposobnost pla"anja
solvent i aftë për të paguar sposoban da pla"a
zemljište,(podzemno
soil truallit, i dheut (pasuritë nëntokësore) bogatstvo)
source burim,zanafillë,shfaqje izvor, poreklo
take a vehicle into custody shpien automjetin nën mbikëqyrje staviti vozilo pod nadzor
namenjen doma"oj
take into home use ia destinon konsumit shtëpiak potrošnji
taking sample marrje e mostrës uzeti uzorak
tariff advantage përparësija tarifore tarifna prednost
tariff ceiling maksimumi tarifor tarifni maksimum
tariff classification of goods klasifikimi i mallrave sipas tarifës tarifna klasifikacija robe
tariff concessions lehtësirat tarifore tarifne olakšice
tariff description përshkrim tarifor opis iz tarife
tariff heading kreu i tarifës tarifna glava
tariff measures masat tarifore tarifne mere
tariff preference zbritjet tarifore tarifna povlastica
tariff protection mbrojtja tarifore tarifna zaštita
tariff quota kuota tarifore tarifna kvota
tariff quota with a nil rate of tarifna kvota sa stopom
duty kuota tarifore me shkallë xero dažbine nula
tariff statistics statistika tarifore tarifna statistika
tariff structure struktura tarifore tarifna struktura
tax arrears pjesa e mbetur dugovanje poreza
tax assessment caktimi i tatimit razrez poreza
tax avoidance ikje nga tatimi izbegavanje poreza
tax fraud evasion mashtrim tatimor utaja poreza prevarom
tax office, revenue office administratë tatimore poreska služba
tax payment pagesa tatimore pla"anje poreza
tax relief lirim nga tatimi osloba!anje od poreza
tax return kthim i taksave povra"aj poreza
tax sheet, return form formular tatimor poreski formular
tax, duty tatim porez,dažbina
taxable, chargeable, dutiable i tatueshëm podleže pla"anju poreza
taxation elements, items of
charge elementet e caktimit të tatimit element razreza poreza
wagon for the transport of qerre (vagon) për transportin e vagon za prenos
spent nuclear fuel mbeturinave nukleare nuklearnog otpada
traži se (po nalogu za
wanted i kërkuar (me urdhër arresti) hapšenje)
warehoused goods mall i magazinuar uskladištena roba
warehouse keeper posedues i magazinës držalac skladišta
warehousing charges fjetja, qëndrimi i mallit skladišna ležarina
currency adjustment charge shpenzimet e ndryshimit të kursit izdaci kod izmene kursa
current account llogari rrjedhëse teku"i ra#un
customs doganë carina
customs and administrative procedurat doganore dhe administrative carinsko-administrativni
entry procedures të hyrjes postupci pri ulazu
customs area zonë doganore carinska zona
customs bond garancion doganor carinska garancija
customs classification klasifikimi doganor carinska klasifikacija
Customs Cooperation
Council Këshilli i Bashkëpunimit Doganor Savet carinske saradnje
least developed countries vende shumë pak të zhvilluara vrlo nerazvijene zemlje
owner’s risk of damage rreziku vetanak nga dëmi sopstveni rizik od štete
sopstveni rizik od
owner’s risk of fire rreziku vetanak nga zjarri požara
P
Unaza e Paqësorit (shih normat e GATT- Prsten tihog okeana
Pacific Rim it) (Propisi GATT-a)
strike, riots and civil grevë, përleshje, tollovi qytetare štrajk, gra!anski nemiri
structural change ndryshim strukturor strukturalne promene
subsidies code kod subvencionesh subvencioni kod
subsidy subvencion subvencija
substantial new program of veliki novi program
action program i ri substancial veprimi akcije
Sundays and holidays nedelja i praznici
excepted përjashtim i të dielave dhe i festive isklju#eni
supply ofertë ponuda
supply access mundësi për ofertë pristup ponudi
supply schedule skemë ofertash spisak ponuda
surplus tepricë višak
suspension of liquidation pezullim i likuidimit ukidanje likvidacije
T
targeting u drejtohet(reklama) obracanje (reklama)
Tariff Commission Komisioni i tarifave Tarifna komisija
tariff harmonization harmonizim i tarifave uskla!ivanje tarifa
tariff quota kuotë e tarifës tarifna kvota
kvota sa tarifnom
tariff-rate quota kuotë me normë tarifore stopom
tax tatim porez,taksa
tax incentives stimuj tatimor poreska stimulacija
tehni#ke prepreke u
technical barriers to trade barriera teknike në tregti trgovini
technical regulations rregulla teknike tehni#ki propisi
technological development zvillim teknologjik tehnološki razvoj
technology teknologji tehnologija
technology transfer transferim i teknologjisë tehnološki transfer
telegrafski transfer
telegraphic money order Udhëzimi telegrafik i parasë novca
terms and conditions of the
contracts afatet dhe kushtet e kontratës rokovi i uslovi ugovora
terms of trade koeficient tregtar tržišni koeficijent
textile tekstile tekstil
kra!a, plja#ka,
theft, pillage, non delivery vjedhja, grabitja, mosdorëzimi nepredaja
third – country dumping dumping i vendit të tretë damping tre"e zemlje
third world bota e tretë zemlje tre"eg sveta
threshold price çmim bazë osnovna cena
tied loan hua e kushtëzuar uslovljeni zajam
time bar vjetërsimi (parashkrimi) zastarevanje
zakup broda na
time charter qesim i anijes në kohe të caktuar odre!eno vreme
time table (transport) orari i nisjes red vožnje
time (temporary) sheet tabela të përkohëshme privremene tablice
vlerë e transakcionit(vlerë-vërtetë e
transaction value paguar) transakciona vrednost
transfer payments pagesa përfitimesh uplate na dobit
transferable credit akreditiv i bartshëm prenosivi akreditiv
transit zone zonë tranziti tranzitna zona
vidljivost,
transparency transparencë transparentnost
transportation transportim prevozništvo
transshipment tejbartje brodski prevoz
treaty traktat sporazum
traktati i bashkimit( Komuniteti Sporazum ujedinjenja
Treaty of Fusion Europian) EU
Treaty of Rome Traktati i Romës Rimski sporazum
trimming rrafshimi i ngarkesës doterivanje tereta
turnkey contract kontratë përmbaruese ugovor o izvršenju
U
Agencija za
U.S. Agency for international Agjencija e SHBA për zhvillim me!unarodni razvoj
development ndërkombëtar SAD
ultimo, last month muajin e kaluar prošlog meseca
UN-ov program za
UN development program Programi i KB për zhvillim razvoj
UNCTAD-GATT Centar
Qendra UNCTAD-GATT e tregtisë za me!unarodnu
UNCTAD-GATT International Ndërkombëtare trgovinu
underwriter sigurues osiguravatelj
ne#asna trgovinska
unfair trade practices praktika tregtare të pandershme praksa
unilateral veprim i njëanshëm jednostran,unilateralan
unit value vlerë për njësi jedini#na cena
United States price çmimi në SHBA cena u SAD
unseaworthy i paaftë për lundrim nesposoban za plovidbu
subvencije za
upstream subsidies subvencion prodhimi proizvodnju
useful load ngarkesë e vlefshme vredan teret
utility dobi služba, korist
V
valuation vlerësim vrednovanje
value vlerë vrednost
porez na dodatnu
value-added tax – VAT tatim mbi vlerën e shtuar vrednost PDV
polisa na odre!enu
valued policy polisa me vlerë të caktuar vrednost
variable levy tatim i ndryshueshëm varijabilni porez
various dates data të ndryshme razli#iti datumi
vice verse mbrapsht, e kundertë obratno
visible trade tregti e dukshme vidljiva trgovina
W
waiver akt-dorëhëqjeje akt odricanja
war risk rreziku i luftës ratni rizik
IA Administrata e
Importit,Departamenti i
tregtisë së SHBA-ve Uvozna administracija, Ministarstvo trgovine SAD
IADB (OSE IDB) Banka
NdërAmerikane për Zhvillim Me!uameri#ka politika za razvoj
IAEA Agjensioni
Ndërkombëtar i Energjisë
Atomoke Me!unarodna agencija za atomsku energiju
IBRD Banka Ndërkombëtare
për Rindërtim dhe
Zhvillim(Banka Botërore) Me!unarodna banka za obnovu i razvoj (Svetska banka)
IC Komiteti i Industrise I
OECD Industrijski komitet OECD
ICA Marrëveshja e
Përgjithshme mbi Kafenë Opšti sporazum o kafi
ICA Marrëveshja e
Përgjithshme mbi Kakaon Opšti sporazum o kakau
ICA Marrëveshja
Ndërkombëtare mbi Mallrat Opšti sporazum o robama
ICAO Organizata
Ndërkombëtare e Aviacionit
Civil Me!unarodna organizacija o civilnoj avijaciji
ICB ofertë konkuruese
ndërkombëtare Me!unarodna konkurentska ponuda
ICC Dhoma e Tregtisë
Ndërkombëtare Me!unarodna trgovinska komora
ICITO Komisioni Interim i
Organizatës Ndërkombëtare
të tregtisë Privremena komisija me!unarodne trgovinske organizacije
ICO Organizata
Ndërkombëtare e Kafesë Me!unarodna organizacija za kafu
ICSID Qendra
Ndërkombëtare për Zgjidhjen
e mosmarrëveshjeve në
investime Me!unarodni centar za rešenje nesporazuma u investicijama
IDA Shoqata Ndërkombëtare
për Zhvillim Me!unarodna organizacija za razvoj
IDB ( ose IADB) Banka Ndër
Amerikane për Zhvillim
IEC Komisioni Ndërkombëtar
I Elektroteknikes Me!unarodna komisija elektrotehnike
IEEPA Ligji mbi
Kompetencat Ekonomike në
Emergjencë Ndërkombëtare Zakon o privrednim nadležnostima za me!unarodnu pomo"
IESC Korpuset
Ndërkombëtare të
Shërbimeve Egzekutive Me!unarodni fond za poljoprivredni razvoj
IFAD Fondi Ndërkombëtar
për Zhvillimin Bujqësor Me!unarodna tela o izvršnim službama
IFC Korporata Finansiare
Ndërkombëtare Me!unarodna finansijska korporacija
IFI Instituti Finansiar
Ndërkombëtar Me!unarodni finansijski institut
IIC Korporata Ndër –
Amerikane e Investimeve Me!uameri#ka korporacija za investicije
IIPA Aleanca Ndërkombëtare
e Pronës Intelektuale Me!unarodna alijansa za intelektualnu svojinu
ILO Organizata
Ndërkombëtare e Punës Me!unarodna organizacija rada
IFM Fondi Monetar
Ndërkombëtar Me!unarodni monetarani fond
IMO Organizata
Ndërkombëtare Detare Me!unarodna pomorska organizacija
INCOTERM terma tregtare
ndërkombetare (mbi kushtet
e dërgesës së mallrave) Me!unarodni trgovinski termini (o uslovima isporuke robe)
INR e drejta për negociata
fillestare pravo za po#etne pregovore
INRA Marrëveshja
Ndërkombëtare për Gomën Me!unarodni sporazum o prirodnoj gumi
Natyrore
INRO Organizata
Ndërkombëtare për Gomën
Natyrore Me!unarodna organizacija za prirodnu gumu
INTELSAT Organizata
Ndërkombëtare për
Telekomunikacionet me
Satelit Me!unarodna organizacija za satelitsku telekomunikaciju
IOS Organizata
Ndërkombëtare për
Standardizimin Me!unarodna organizacija za standardizaciju
IP Pronë Intelektuale Intelektulana svojina
IPAC Komiteti Këshillimor i
Politikës Industriale (SHBA) Savetodavni komitet za industrijsku politiku (SAD)
IPC Programi i Integruar për
Mallerat Me!unarodna organizacija o standardima
IPR të drejtat e pronës
intelektuale prava intelektualne svojine
ISA Marrëveshja
Ndërkombëtare për Sheqerin Me!unarodni sporazum o še"eru
ISAC Komiteti Këshillimor
për Sektorin Industrial
(SHBA) Savetodavni komitet za industrijski sektor (SAD)
ISO Organizata
Ndërkombëtare e
Standardeve Me!unarodna organizacija o standardima
ITA Administrata e Tregtisë
Ndërkombëtare,Departament
i i Tregtisë i SHBA Administracija medjunarodne trgovine,Ministarstvo trgovine SAD
ITA Marrëveshja
Ndërkombëtare për Kallajin Medjunarodni sporazum o selenu
ITA Marrëveshja mbi
Teknologjinë e Informacionit Sporazum o informacionoj tehnologiji
ITAR Rregullat për Trafikun
Ndërkombëtar të Armëve Pravila za me!unarodni promet oružja
ITC Komisioni i Tregtisë
Ndërkombëtare (SHBA) Komisija za me!unarodnu trgovinu (SAD)
ITC Qendra e Tregtisë
Ndërkombëtare
UNCTAD/WTO Centar me!unarodne trgovine UNCTAD/WTO
ITO Organizata
Ndërkombëtare e Tregtisë Me!unarodna organizacija za trgovinu
ITU Bashkimi Ndërkombëtar
i Telekomunikacioneve Me!unarodni savez za telekomunikacije